Kertenkele; (Lat. Lacertus) Kertenkelelerden, özellikle Özkertenkelegillerden olan sürüngenlerin genel adıdır. Tümü Eski Dünya’da yaşayan bu sürüngenler, uzun ve ince gövdeli hayvanlardır. Kuyrukları uzun, dilleri yılanlardaki gibi çatal, ince ve ileriye uzayan cinstendir. Göz kapakları hareketlidir. Bir bölümü yumurtlayıcıdır. Bir bölümünün yumurtaları karnında açılır. Genellikle böcekleri uzun diliyle avlayarak beslenir. Böceklerin yanı sıra yumuşakçaları ve soluncanları da yer. Asıl kertenkelenin 20 türü vardır. En yaygın olanı duvar kertenkelesidir.

Bilinen türleri: Anadolu ve İran’da yaşayan Anadolu kertenkelesi; Batı Avrupa’da yaşayan en büyük kektenkele olan benekli kertenkele; Arizona ve Yeni Meksika’da yaşayan boncuklu kertenkele; Güneydoğu Asya ile Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yaşayan çayır kertenkelesi; Güneybatı Asya ile Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yaşayan çizgili kertenkele; İspanya ile Fransa’nın güneyinde yaşayan diken parmaklı kertenkele; Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yaşayan gözkapaksız kertenkele; Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yaşayan hafif kertenkele; Amerika Kıtası’nın tropikal bölgelerinde yaşayan iki yönlü kertenkele; Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yaşayan kamamsı kertenkele; Güneybatı Asya, Güney Rusya ve Anadolu’da yaşayan küçük kertenkele; Meksika’da yaşayan önayaklı kertenkele; Avrupa’da yaşayan strauch ikiyönlü kertenkele; Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yaşayan üç çizgili kertenkele; Doğu Akdeniz Bölgesi’nde yaşayan yeşil kertenkele.

Kertenkeleler, (Lat. Lacertilia) Omurgalı hayvanlardan Sürüngenler sınıfının Pullusürüngenler takımına giren bir alt takım. Sürüngenler sınıfının çevreye en iyi uyum sağlayanlarıdır. Ağaçların üstünde, yeraltında, duvar üstlerinde yaşayabilirler. Yüzme yetenekleri vardır. Uzun ve ince olan vücutları sivri bir kuyrukla sonlanır. İyi gelişmiş olan ayakları beş parmakları çok uzundur. Vücutlarının tümü küçük parlak pullarla kaplıdır. Çoğunluğu küçük boylu olan bu hayvanlar genellikle zehirsizdir. Yumurtlayarak çoğalırlar, pek azı dışında etçildirler. Böcek, kuş yumurtası ve her çeşit omurgalı hayvanı yerler. Düşmanla karşı karşıya kaldığında gerekirse kuyruğunu koparıp kaçabilir. Bu kuyruk yeniden uzar. Geko gibi bazı tipleri parmak uçlarında bulunan çekmenler ya da yapışıcı lameller sayesinde tavan gibi ters düzlemlerde baş aşağı tutunabilirler. Kertenkelelerin en gelişmiş grubunu bukalemunlar oluşturur. Çok geniş bir grup oluşturan kertenkelelerin başlıcaları: Agamagiller, bukalemungiller, boncuklukertenkelegiller, gekogiller, iguanagiller, ikiyönlükertenkelegiller, skingiller, köryılansıgiller, özkertenkelegiller, varangiller.

Genellikle kırsal kesimlerde, kurak bölgelerde yaşayan ve Türkiye’de sıkça rastladığımız canlı türlerinden birisi olan Kertenkele, ”Kertenkele” (Lacertidae) takımının ve özellikle bu takıma mensup özkertenkelegiller familyasının, ailesinin genel adıdır. Günümüzde yaklaşık 3000’den fazla türü keşfedilmiş durumdadır. Soğukları sevmezler; sıcak, kurak, bozkır, tropikal vb. bölgelerde yaşarlar. Çoğu kertenkele 4 ayaklıdır fakat bu türlerin yanında 2 ayaklı veya hiç ayağı olmayan adeta yılan görünümünde olan kertenkeleler de mevcuttur. Dilleri hızlı, uzun ve yapışkan bir yapıya sahiptir bu sayede avlarını dilleri sayesinde yakalarlar ve hemen tüketirler.

Çeşitli özelliklere sahip türlerinden bazıları toprak altında yaşayabiliyor, belirli türler ağaçlarda yaşayabiliyor hatta bazıları su üstünde yürüyüp koşabiliyor ve bazı kertenkeleler ise ortama hızlı bir şekilde uyum sağlayıp renk değiştirebiliyor. Sıcaklık, ortam vb. gibi durumlar kertenkelenin renk değiştirmesine, kamufle olmasına yol açabiliyor. Bir kertenkelenin en büyük özelliği korku ya da benzeri durumlarda kopan kuyruğunun bir süre sonra tekrar çıkmasıdır. Kopan kuyruk kısa bir süre hareketli olur, bu genellikle avcıyı yanıltma, kendisinden uzaklaştırmaya yönelik bir özelliktir.

Kış uykusuna yatan canlılardan birisidirler. Kışın başlayan uykuları, ilkbahara kadar sürer. Yapısal özellikleri bakımından yılanlara benzerler, yılanlar gibi soğuk kanlıdırlar ve aynı şekilde bu yüzden güneşlenmeyi, güneş altında durmayı severler.

Kertenkelenin ayağında 5 parmak ve oldukça güçlü tırnaklar bulunur. Bu tırnaklar yardımıyla kertenkeleler sorunsuz bir şekilde tırmanabiliyor ve küçük böcekleri, besin kaynaklarını yakalayabiliyorlar. Kimi türler 10-20 cm arası uzunlukta oluyor, kimi türler ise 60-70 cm arası uzunlukta oluyor hatta daha uzun olan türlerde mevcut. Beslenme şekilleri genellikle böcekçildir. Küçük böcekler, eklem bacaklılar vb. gibi canlılar kertenkelelerin besin kaynaklarıdır. Kertenkelerin üreme şekilleri yumurtlamadır.